Proxecto Neo: o programa radiofónico que dá voz á comunidade neofalante

Proxecto Neo, o programa de diálogo intercultural, está en antena todos os mércores entre as 5 e as 6 da tarde. Pode acompañarnos desde calquera lugar do mundo a través da radio á carta.

25/09/13

Comezamos!!! Terceira etapa, Programa nº 62.3

REENCONTRO
Entre as 5 e as 6 da tarde do 25 de setembro, reunímonos de novo no estudio de Radio Burela para comezar unha nova etapa no camiño iniciado o 4 de xaneiro de 2012. Baixo a batuta da nosa Sra. Condutora -desta vez convertida en Capitana- saímos por mar co ritmo de Fausto Bordalo Dias.
Despois puxémonos en contacto con Lubián, onde nos atendeu Felipe, o alcalde que recibe así as visitas: 

Como alcalde do Concello de Lubián, teño a honra de acoller e darlles a benvida a tódolos visitantes desta páxina.

Aos de dentro, que vivimos nas Portelas ou máis alá delas, máis alá deses funís polos que pasamos no aire do demo ó irmos e virmos polos camiños de Deus, só teño que dicirvos que neste intre estou a falar no voso nome.

Aos de fóra, porque sodes doutras terras ás que amades por riba de todo, tódolos veciños deste concello desde Padornelo ás Hedradas, dámosvos a benvida cos brazos abertos e un aceno de relouco na face, porque cada vez que visitedes esta humilde terra, sexa real ou virtualmente, ides querela un pouco máis, tanto como se fose a vosa. É que non a hai máis agarimosa.

Vinde. Quedádevos un pouquiño máis, e faravos cóxegas nas entrañas o son das nosas cachoeiras remexido cos asubíos dos aureolos, que nós chamamos milpéndoras, os aturuxos do moucho cárabo e os rechouchíos de mil paxaros que inda hoxe andan a disfrutar da natureza do val, compartíndoa connosco e convosco. 

Unha aperta de carballo. 
Felipe Lubián 

Sen perdermos un minuto, viaxamos a Compostela para falar cun neofalante de referencia na educación en valores non só en Galiza senón tamén internacionalmente. Con Manolo Dios Diz falamos do Seminario Galego de Educación para a Paz e tamén das actividades da Cátedra da UNESCO.

Despois de saudar a nova incorporación de Radio Burela, Carlos Pardeiro Casabella, puxémonos en contacto con Paulo Martínez Lema, profesor de Lingua e Literatura Galegas na Universidade de Deusto.
Todo amenizado coa música do Clan Maragato e de Davide Salvado.


24/09/13

CHEGAN AS PRIMEIRAS COLABORACIÓNS... DESDE NAVARRA

A través de Txerra Rodríguez -o tradutor de Séchu Sende ao euskera-, tivemos noticia do Dr. Iñaki Peña. Este médico de Arrasate foi unha das persoas que entrou no blogue do Txerra e leu o artigo sobres os cemiterios de Derio e Sondika. A lectura non caeu en saco roto, porque o doutor foi a Lesaka (unha vila navarra moi euskaldún) e parou a verificar a situación do idioma. Despois escribiunos este artigo, que tomamos directamente de http://arinduz.org/wordpress/inaki/2013/09/23/hilarriak-hilerrietan-eta-mendietan/


Lápidas nos cemiterios ... e nos montes


Non é unha moda de agora, é un tema que vén da prehistoria. Os nosos montes están repletos de túmulos e dólmenes, que entre outros obxectivos querían facer unha pequena homenaxe aos mortos. Nos últimos anos estase poñendo de moda outra vez. Até converterse en problema. A Deputación de Guipúzcoa está avaliando a posibilidade de retirar dos montes as lápidas, cruces, recordatorios e demais (ou polo menos tentar que non se poñan novas). De verdade non sei a quen lle fai dano. Non será que a propia morte fáisenos incómoda?

No blogue Garaigoikoa lin o artigo Hilerriak eta hilarriak. Nel fálase da investigación que está levando a cabo o Proxecto Lingua Viva nos cemiterios galegos: están investigando cantas lápidas hai en cada un deles. Txerra Rodriguez fixo unha investigación semellante aquí, en Txorierri, e os resultados foron diferentes: en Txorierri a porcentaxe de lápidas en euskara é moito maior que en Galicia, malia que se investigaron dous pobos non demasiado euskaldúns como son Derio e Sondika (en Galicia, en cambio, tamén se estudaron pobos moi galegofalantes). En Derio 16 % e en Sondika 7%.

Eu fixen un exercicio parecido este fin de semana nun pobo euskaldún de Nafarroa, en Lesaka: no novo cemiterio hai 28 lápidas só en euskara (%44), 32 en castelán e 3 en bilingüe, máis ou menos.

Uns apontamentos, nada máis.

16/09/13

ANÍMATE E COLABORA!


Nunca foi tan fácil a colaboración. Sen esforzo e sen custos económicos. Cada persoa colabora libremente segundo as súas posibilidades. Non son necesarios desprazamentos. Buscamos mostras de Lingua Viva nos lugares de traballo, na aldea, no barrio, entre o comercio da rúa en que vivas...
Sempre en positivo. Sempre Lingua Viva.
O único que che pedimos é que nos envíes a información (proxectoneo@gmail.com), que nós iremos disponibilizando para a consulta pública.

O proceso de colaboración está descrito na páxina da Coordinadora Galega de Equipos de Normalización:

http://www.coordinadoraendl.org/limiar.php?pax=rec_linguaviva.php

10/09/13

LINGUA ESCRITA: AS PALABRAS QUE NON LEVA O VENTO

Nos últimos días de xullo, o noso colaborador Txerra Rodríguez visitou os cemiterios de Derio e Sondika para estudar os niveis de uso das linguas escritas nas lápidas e contrastar a información obtida nos diferentes concellos galegos en que se fixo unha análise seguindo os criterios do Modelo Burela.
Esta é a análise que acompaña a reportaxe fotográfica que nos enviou:

Txerra Rodríguez



Derio, pobo da comarca de Txorierri en Bizkaia, está a 8 quilómetros de Bilbo. Xunto a Sondika e Erandio, até uns anos atrás marcaba a fronteira do euskera. Isto é: estes pobos manteñen vascofalantes do dialecto histórico da localidade.

Derio ten 5.800 habitantes, dos cales segundo a sondaxe sociolingüística de 2011 saben falar euskara o 33% e non saben nada de euskara o 41%. Está na media de Bizkaia e por baixo da media de Txorierri (de feito, é o pobo con menos vascofalantes da zona).

Cemiterio de Derio: o cemiterio antigo de Derio está desde o ano 2010 pechado. Séguese usando, mais só o fan os/as veciños/as que xa tiñan adquirido o panteón. Os demais baixan ao novo cemiterio de Derio (que é tamén o de Bilbo).

Inscripcións: 399
En euskara: 65 (16%)
En castelán: 334



Sondika é un pobo de Bizkaia, da comarca de Txorierri. Atópase a 6 quilómetros de Bilbo. Como temos sinalado, xunto a Derio e Erandio conservou viva a fala característica da localidade.

Dos 4.400 habitantes de Sondika, segundo o inquérito de 2011, saben falar euskara o 35% e non saben nada de euskara o 40%. Está na media de Bizkaia e por baixo da media de Txorierri.

Cemiterio de Sondika:

Inscripcións: 467
En euskara (ou parcialmente en euskara): 34 (7,3%)
En castelán: 433

Posíbeis explicacións dos dados:

- En Derio hai unha maior inmigración que en Sondika. Poida que moitos dos inmigrantes non estean enterrados en Derio, senón nos seus pobos de orixe.

- Poida que en Derio a comunidade euskaldún estea máis cohesionada que en Sondika. Hai bastantes datos sociolóxicos (separadamente deste pequeno estudo) que poden avalar este dato. En Derio os choques entre as dúas comunidades foron históricamente máis fortes. E a transmisión familiar do euskera ha ter moitas menos lagoas que en Sondika. É raro en Derio a non transmisión do euskera no franquismo, mentres que en Sondika a erosión foi maior.

- O movemento a favor do euskera en Derio foi máis forte que o de Sondika, tanto historicamente como hoxe en día. De todas as maneiras, nunca se traballou este tema de forma directa.